Of nou ja, dat is in ieder geval mijn mening na het 3 jaar runnen van mijn rapid prototyping bedrijf. Naast de tablet cover, wilde ik ook graag iets anders proberen. Iets waar ik trots op kon zijn, waar ik problemen mee kon oplossen die wellicht wel een effect zouden hebben op hoe we denken en doen. Een combinatie van filosofie, antropologie, digitale technieken en design. De kers op de taart moest “winstgevendheid” zijn. Behoorlijk ideologisch dus, ik vul het zelf alvast voor u in, want dat was het ook en is het nog steeds. Maar erger zou zijn als ik hier niet mee was begonnen, want stiekem is het mijn “Phantom of the opera”.
De circulaire economie: De tegenhanger van de huidige lineaire kapitalistische systeem.
De circulaire economie is een idee van hoe we een duurzamer economische systeem kunnen creëren. Het moet de tegenhanger zijn van de harde lineaire kapitalistische economie. Zijn bestaan heeft te danken aan andere filosofieën zoals Cradle to cradle, the performance economy, biomimicry, industrial ecology, regenerative design, blue economy en vele anderen! Het idee is dat we producten produceren die aan het einde van hun levensloop terug in een circulair systeem terecht komen. Hierdoor kunnen ze als grondstoffen of weer als onderdelen hergebruikt worden. We creëren hiermee minder afval en verkleinen op die manier onze ecologische voetafdruk. So far so good!
De vraag die altijd bij mij opkwam was echter: “Deze ideeën zijn helemaal niet nieuw, waarom lukt het ons niet om ze te implementeren”? Wie een beetje kennis van materialen en productietechnieken heeft, weet dat we onszelf als maatschappij behoorlijk kunnen gaan beperken. En al die filosofieën hebben het over toekomstbeeld, maar echte toepassingen die toe doen, hebben ze nooit echt laten zien. Het zijn voor mij dus zweverige ideologieën waarmee wellicht onze vriend Karl Marx op gegeven moment zelfs mee had kunnen leven. Laten we dus even teruggaan in de tijd om de wortel van het probleem beter te kunnen begrijpen.
De eerste industriële revolutie
Zoals veel aspecten van onze moderne samenleving hebben we veel te danken aan de eerste industriële revolutie. Dat moment in onze geschiedenis dat de mens van het platteland naar de stad trok om in fabrieken te gaan werken. De agrarische economie moest ruimte maken voor de industriële economie. Producten werden nu in massa geproduceerd door machines en dit bracht zowel voordelen als ook nadelen! De revolutie was zo ingrijpend dat ambachtslieden weinig opties hadden. Ze moesten of meegaan met de beweging of het risico lopen geen werk meer te hebben. Dit betekende dus ook, dat ontwerpbesluiten voortaan gemaakt werden door de grote investeringen in machines en dat de normen, wetten en procedures die toen uitkwamen, gericht waren op het in goede banen leiden van deze nieuwe processen. We verloren het vermogen om unieke stukken te creëren als antwoord op uiteenlopende behoeften en kozen voor standaardisatie. Doelgroepen die buiten de standaardisering vielen hadden gewoon pech. Tussen de 18e en de 20ste eeuw gebeurde er veel met betrekking tot het optimaliseren van ontwerpen en productie processen, maar het idee van massaproductie bleef onveranderd. In de 20ste eeuw werd flexibele productie mogelijk dankzij vooruitgangen in computergestuurde werktuigen, maar het ging nog steeds om productieaantallen in plaats van functionaliteiten in een ontwerp. Fabrikanten wilden geld maken door te verkopen, wat er later met het product gebeurde boeide hun niet. #geestvandetijd.
De prijsperceptie en waarom de circulaire economie niet werkt.
Terug naar modernere tijden, ik herstartte mijn eenmanszaak in 2020 om de tabletcover te ontwerpen voor mensen die extra zorg nodig hadden. Omdat R&D niet goedkoop is en niemand daarvoor wilde betalen, besloot ik om zelf wat flexibele technologieën uit de 21ste eeuw aan te schaffen. Zodoende kocht ik een CNC-router, een aantal industriële 3d-printers een lasersnijder en wat andere kleinere machines. (Niet allemaal in een keer natuurlijk. Ik was nog braaf mijn studieschuld aan het afbetalen.)
Aan een aantal vrienden en kennissen vroeg ik om producten, die volgens mijn mindmap sessies potentie hadden, aan mij te geven als ze kapot zouden gaan (denk aan stofzuigers en andere elektronische apparaten) en ik bracht op Marktplaats een aantal advertenties uit. Mijn bedoeling was om mensen te helpen hun producten weer tot leven te brengen of beter nog hun ideeën voor een zacht prijsje te laten ontwikkelen en daarmee wat extra geld te verdienen om de zaak in leven te houden.
De realiteit kwam echter hard binnen. Men was natuurlijk heel blij om hun producten te kunnen maken, maar het moest wel “leuk” blijven. Oftewel men had een idee van hoeveel iets zou moeten kosten, “de prijsperceptie”. Een grens tot waar ze bereid waren om te betalen voor producten en diensten. Mijn klanten waren natuurlijk consumenten die massaproductie gewend waren en geen ervaring hadden met productontwikkeling of het produceren in kleinere aantallen. En het is hier waar, naar mijn mening, de kern van het probleem zit.
Naarmate ik meer en meer aanvragen kreeg, ging ik steeds meer verschillende type producten maken en het was grappig om te zien hoe men voor het ene product wel bereid was meer te betalen en voor het andere juist niet. De beste voorbeeld hiervan was het “snowboard gaspedaal”.
Het gaat niet om het milieu maar om wat je voor je geld krijgt.
Dus op een dag kwam er een nieuwe aanvraag binnen. De klant, Danny van den Burg, later “zakenpartner voor de lol”, wilde dat ik een onderdeel printte waarmee hij zijn snowboardset (€ 500+) kon blijven gebruiken, dat hoopte hij tenminste. Hij gebruikte de set een keer per jaar tijdens zijn wintersportvakantie voor een week of twee. De set was voor de rest nog in prima staat, maar dat kleine onderdeel was belangrijk voor de prestatie van het product tijdens het sporten. Samen met hem stonden er op dat moment nog 10 andere mensen in de wachtrij. Het onderdeel dat hij online had gevonden, paste helaas niet, dus had ik een nieuwe voor hem ontworpen. Zijn set was hiermee weer gemaakt, maar die van de andere 10 klanten niet. Ze waren allemaal net weer een tikje anders. Wat hierna kwam was een helse herfst waarbij ik verschillende gaspedalen moest ontwerpen, testen maken en optimaliseren (ze staan nu te koop op www.mookl.com). Uiteindelijk heb ik meer dan 300 verkocht in meer dan 20 landen. Mensen stuurden mij zelfs hun speciale snowboardbindingen om ze te laten repareren, en ja zelfs uit Australië. Opmerkelijk was wel dat hun redenen niets te maken hadden met circulariteit. Ze deden het omdat ze hun geliefde set niet weg wilden gooien. Ze waren er tevreden mee, het deed precies wat ze wilden en een nieuwe set halen, omdat een klein onderdeel kapot was, a € 500, leek hun simpelweg belachelijk. Opeens was een 3d-geprint onderdeel van € 25 wel interessant en de moeite waard om uit te proberen.
Als de circulaire economie niet werkt, welk alternatief hebben we dan?
Helaas kan ik deze vraag nog niet eenduidig beantwoorden. De circulaire economie gaat over veel meer dan over hoe producten geproduceerd, gebruikt en afgedankt worden. Waar we wel rekening mee moeten houden, is dat we ons niet blindstaren op een ideologie. Het essentiële kenmerk van het kapitalisme is het motief van het maken van winst. Zonder winst kan je geen bedrijf runnen, geen werknemers hun salaris uitbetalen en geen producten maken die ons levens beter, leuker en luxer maken. De fabrikant van deze snowboarduitrusting moet vanwege de sport een absoluut veilig product aanbieden, maar hij moet ook blijven verkopen. Het moment van de aanschaf is naar mijn mening de kans van de consument om druk te zetten op fabrikanten en verkopers door de meest milieuvriendelijke keuze te maken (dus soms ook om ervoor te kiezen niet door te gaan met de aanschaf). De wisselwerking die dan ontstaat, is naar mijn mening het pad in de juiste richting om onze ecologische doelen te halen. We moeten dus voor de functie van het product kiezen en niet altijd voor het prijskaartje. Immers goedkoop is duurkoop en niet alleen voor je portemonnee maar ook onze aarde. Ik zal ondertussen doorgaan met het verzinnen van producten en diensten die wel in lijn zijn met de circulaire ideologie.